“Je scheidt thuis je afval, maar hier in het ziekenhuis creëren we 13 miljoen kilo afval met elkaar. Gek toch?” Volgens Justijn Gombert, manager van de divisie Vrouw en Baby, doen we privé vaak veel beter ons best om duurzaam te zijn dan op het werk. Het triggert hem tot omdenken. “Wat kunnen we duurzamer inkopen om straks minder weg te gooien?”

Is dat idealisme? “Ja”, vind Justijn zelf, “Maar ook de nuance: ik ga wel met m’n auto naar het werk. Drieëndertig kilometer is net te ver om te fietsen en met de trein kost het te veel tijd. Maar ik probeer mijn steentje bij te dragen.”

Best ingewikkeld

In de beginperiode van zijn baan als divisiemanager merkte Justijn hoe ingewikkeld het eigenlijk was. “Thuis scheid ik netjes mijn afval, ik composteer, eet geen vlees, ik doe echt m’n best. Maar zodra ik als divisiemanager het UMC Utrecht binnenloop worden er allerlei organisatiedoelen van je verwacht. KPI’s, financiën, personele zaken. Als er dan een dominant is, vergeet je snel die andere. Dan valt duurzaamheid net iets te vaak van het lijstje af.”  

Voor iedereen hetzelfde

Totdat Justijn besloot die dubbelzinnigheid van doelstellingen als uitdaging te zien. “Ik zie dat dat voor bijna iedereen hetzelfde is. Privé en werk zouden wat duurzaamheid betreft hetzelfde moeten zijn. Persoonlijk in mijn werk kan ik natuurlijk minder paperclips gebruiken of een mok meenemen in plaats van een wegwerpbekertje, maar dat gaat helaas niet het grote verschil maken.” Daarom is Justijn UMC-breed nu ook eindverantwoordelijk voor thema 4 uit de Green Deal samen werken aan duurzame zorg: 50 procent minder primair grondstoffengebruik in het UMC Utrecht in 2030 en maximaal circulaire zorg in 2050. “Daarmee wil ik anderen helpen de juiste keuzes te maken om processen overal in ons ziekenhuis duurzaam in te richten. Daar kan ik echt iets toevoegen.” 

Omdenken

En waar teamleider Interne Logistiek en Afvalmanagement Edwin van Stralen binnen de directie Facilitair Bedrijf werkt aan het verduurzamen van afvalstromen, werd Justijn na een gesprek met Edwin getriggerd tot omdenken. “Samen kijken naar alles wat je weggooit, en afval waar mogelijk verduurzamen en recyclen gebeurt al volop. We moeten ook samen kijken naar wat we inkopen en gebruiken. Wat is daar de CO2-footprint van, wat kunnen we duurzamer inkopen en waarin kunnen we minderen, om straks minder weg te gooien.”

In de praktijk ook beter voor de patiënt

Dat omdenken leidde binnen zijn eigen divisie tot de inkoop van een biobased speculum, een medisch instrument bij gynaecologisch onderzoek, ook bekend als ‘eendenbek’. “De afweging was: je kunt een metalen speculum gebruiken, wat voor de patiënt minder prettig is, maar die je wel kunt hergebruiken. Of je kiest een wegwerpinstrument van fossiel plastic of van biobased plastic. Dat laatste is een heel klein beetje duurder, maar wel veel duurzamer. En belangrijker, biobased specula zijn in de praktijk ook beter voor de patiënt. Dit soort inzichten helpt ons als ziekenhuis om duurzaamheidsambities waar te maken.”

Het onbespreekbare bespreekbaar maken

“Wat ingewikkeld is in een omgeving als de onze, is om het onbespreekbare bespreekbaar te maken. Alles wat we hier doen is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Tegelijkertijd moeten we grenzen stellen. Ongebreideld geld uitgeven aan kwaliteitsverbetering van zorg kan al een tijd niet meer. En die discussie breidt zich nu ook uit naar duurzaamheid: mag je in kwaliteit van een 9 naar een 8 zakken als je daarmee heel veel grondstoffen bespaart? Moeilijk te agenderen, maar we moeten het wel doen.”

Keuzes niet meer automatisch maken

Voor Justijn betekent het meebewegen, ontdekken, afwegen. “Dat is super interessant. Juist omdat twee werelden elkaar daar raken, moet je goed met elkaar in gesprek gaan. Dan maakt het niet zo veel uit, dat ik geen dokter of afvalspecialist ben. We zullen die gevallen echt moeten gaan zoeken, en keuzes niet meer automatisch maken. Natuurlijk hoop je dat je in alle gevallen iets goedkopers, duurzamers en beters voor de zorg vindt. Maar als er tegenstrijdigheid op een van die assen is, zullen we dat moeten afwegen.”

Dat het vanuit je persoon raar voelt

De gouden tip? Justijn: “Benoem duurzaamheid juist op de werkvloer. Dat het vanuit je persoon raar voelt om in het vliegtuig te stappen voor een congres. Of dat je de neiging hebt om dit weg te stoppen in je werk. Deze weken staat Zuid-Europa door extreme hitte letterlijk in brand en wordt Nederland geteisterd door extreme storm. Best aanwijsbaar hoe belangrijk dit is. En dat raakt echt ons werk. We kunnen het ons niet veroorloven hier niet op in te spelen.”